โบราณสถานบ้านพระยาวิชิตสงคราม อีกหนึ่งสถานที่ประวัติศาสตร์ที่น่าค้นหา

บ้านพระยาวิชิตสงคราม เป็นพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งที่ร้อยเรียงเรื่องราวสาระทางประวัติศาสตร์ถลางภูเก็จและภูเก็ต ผ่านโบราณวัตถุและโบราณสถานในพื้นที่กำแพงจวน ศาลาว่าการเมืองภูเก็จ ช่องปืนใหญ่ในป้อมปืนกำแพง สระนางละคร และร่องรอยการถลุงแร่ดีบุก

สถานที่แห่งนี้ ตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ ๓ บ้านท่าเรือ ตำบลศรีสุนทร อำเภอถลาง จังหวัดภูเก็ต ใกล้กับศาลเจ้าท่าเรือ และไม่ไกลจากศาลหลักเมืองภูเก็ต บ้านท่าเรือมากนัก

ประวัติสถานที่แห่งนี้ คือ จวน หรือ บ้าน ของ พระยาวิชิตสงคราม โดยใช้เป็นทั้งบ้านและที่ว่าราชการงานเมืองในบริเวณเดียวกัน สร้างเมื่อสมัยเดียวกันกับเหตุการณ์ศีกวุ่นจีน (อั้งยี่) ในปี พ.ศ.2419 ณ ที่ดินเดิมของปู่เจ๊ะมะเจิม รัตนดิลก ณ ภูเก็ต หรือพระยาถลางเจิม อยู่ใกล้หลักเมืองถลางท่าเรือ

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้เสด็จ ฯ ทอดพระเนตรจวนพระยาวิชิตสงคราม ทรงบันทึกว่าเป็น “ค่ายพระยาภูเก็จ จางวาง”  โดยเสด็จ ฯ เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม ร.ศ. 121 (พ.ศ. 2445)

พระบาทสมเด็จฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในสมัยดำรงพระราชอิสริยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จฯ ทอดพระเนตรเมื่อวันที่ 27 เมษายน ร.ศ.128 (พ.ศ.2452) ทรงบันทึกไว้ว่า ” …บ้านนี้ท่านพระยาวิชิตสงครามสร้างขึ้น เมื่อครั้งจีนกระทำตั๋วเหี่ยขึ้นที่เมืองภูเก็ต ท่าน พระยาวิชิตเห็นว่าอยู่ในเมืองภูเก็ตใกล้อันตรายนัก จึงไปสร้างบ้านขึ้นที่ท่าเรือสำหรับเลี่ยงไปอยู่ มี กำแพงแข็งแรงราวกับกำแพงเมือง มีใบเสมาตัดเหลี่ยม มีป้อมวางเป็นระยะ ๆ รอบเตรียมรบเจ็ก อย่างแข็งแรง…”

ปัจจุบันสถานที่นี้ยังคงหลงเหลือร่องรอยของป้อมปืน สระนางละคร โบราณวัตถุ และศาลาว่าราชการงานเมืองของพระยาวิชิตสงคราม (ทัตรัตนดิลก ณ ภูเก็ต) โดยกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ เมื่อปี พ.ศ.2528 มีพื้นที่ 10 ไร่ 1 งาน 18 ตารางวา ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 102 ตอนที่ 128 วันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2528

สามารถมาเยี่ยมชมได้ทุกวันที่ https://maps.app.goo.gl/aovyt7pDV4nWj9Uv6